چنین گفت کوروش کبیر  

دانشمندان بزرگ ایرانی از دیدگاه ویل دورانت

یکی از دانشمندان بزرگ ایران ابوریحان محمد بن احمد بیرونی (قرن چهارم هجری) است که راه و رسم تحقیق علمی را به بهترین وجهی در جهان اسلام شناساند. بیرونی فیلسوف، مورخ، جهانگرد، جغرافی دان، زبان شناس، ریاضی دان، منجم و شاعر بود و در همه این رشته­ها آثار معتبر و تحقیقات مهم ابتکاری داشت. مقام بیرونی در جهان اسلام شامخ­تر از مقام لایبنیتز و داوینچی در اروپا بود. نخستین تألیف معتبر او کتاب علمی و عمیق آثار الباقیه بود (1000 میلادی) که از گاه شماری و اعیاد ایرانیان، شامی­ها، یونانیان، یهودیان، مسیحیان، صابئین  زرتشتیان و اعراب سخن می­راند. بیرونی احساس شدید میهن پرستی را حفظ کرده بود و اعراب را سوسمار خورانی می­دانست که تمدن عظیم ساسانی را نابود کرده­اند. وی یک دانشمند تجربی بود که در تحقیقات علمی دقتی زیاد داشت، گاهی به جهل خود اعتراف می­کرد و وعده می داد تحقیقات خود را ادامه دهد تا حقیقت را کشف کند. او کتاب تحقیق ماللهند را چاپ کرد که تحقیقی درباره نژادها ـ زبانها ـ دینها و فرهنگهای هند بود. او اصول هندسه اقلیدس و المجسطی بطلمیوس را به زبان سانسکریت ترجمه کرد. او به همه علوم توجه داشت. مفصل­ترین بحث قرون وسطی را درباره ارقام هندی را به عمل آورد و رساله­ای درباره اسطرلاب و نقشه جهان نما و ذات الحلق نوشت. زیجی برای سلطان مسعود تنظیم کرد. در کروی بودن زمین تردید نداشت. معتقد بود اشیاء به طرف مرکز زمین جذب می­شوند. طریقه­ای برای به دست آوردن قوه اعداد بدون توسل به عملیات ملال انگیز جمع و ضرب پیدا کرد. برای بعضی قضایای هندسی راه حل­هایی کشف کرد که به نام وی معروف شد.

دایره المعارفی در نجوم ـ مقاله­ای در جغرافیا و خلاصه­ای در نجوم ـ علم احکام نجوم و ریاضیات تألیف کرد. ویل دورانت شیمی را از مبدعات ایرانیان می­داند که در جهان غرب به عنوان اعراب یا مسلمانان شناخته شده­اند.

معروفترین کیمیاگر اسلام جابربن حیان بود (83 تا 149 ه.ق) که در اروپا به نام گبر یا زرتشتی معروف است. قابل توجه کسانی که به دروغ جابربن حیان را شاگرد امام جعفرصادق معرفی می­کنند). جابر فرزند یک داروگر کوفی بود که به پزشکی اشتغال داشت. مورخان 100 تألیف را به او نسبت می­دهند که بسیاری از آنها تألیف او نیست. نخستین بار داروخانه به وسیله ایرانیان ایجاد شد و آنها نخستین مدرسه داروشناسی را بنیاد کردند. پزشکان ایرانی به شست و شو به هنگام تب و به حمام بخار اهمیت فراوان می دادند. بی­هوشی به وسیله استنشاق را در بعضی کارهای جراحی به کار می­بردند. در قلمرو اسلام نام 34 بیمارستان آمده که همگی به شیوه انجمن علمی و بیمارستان ایرانی جندی شاپور پدید آمده بود. معروفترین پزشک دوران اسلام، ابوبکر محمد رازی (251 تا 313 ه.ق) بود که در اروپا به نام رازس معروف بود. زادگاه او شهر ری بود. 131 کتاب تألیف کرد که بیشتر آنها نابود شده­اند. از کتابهای معروف او حاوی بود که شامل 20 جلد کتاب بود که از همه فروع پزشکی سخن می­گفت. این کتاب با عنوان لیبر کونتینس به لاتین ترجمه شد و به احتمال زیاد تا چند قرن معتبرترین کتاب پزشکی بود و یکی از 9 کتابی بود که در سال 1395 کتابخانه دانشکده پزشکی پاریس را تشکیل می­دادند. مقاله رازی درباره آبله و سرخک نمونه مشاهده مستقیم و تحقیق علمی در زمینه امراض مسری بود.

این رساله رازی از سال 1498 تا 1866 میلادی، 40بار به زبان انگلیسی چاپ شده است. معروفترین اثر رازی کتاب منصوری است که شامل 10 جلد بود که در میان دانشجویان پزشکی اروپا متداول بود. در مدرسه طب دانشگاه پاریس دو تصویر رنگی از دو پزشک ایرانی آویخته­اند. یکی رازی که مهمترین پزشک اسلام و بزرگترین عالم طبیب بالینی در قرون وسطی بود و دیگری ابن سینا بزرگترین فیلسوف و پزشک عصر خود بود. ابن سینا دو کتاب دارد که همه تعلیمات وی در ان هست یکی شفا که دایره المعارفی در 18 جلد در ریاضیات ـ متافیزیک ـ اقتصاد ـ سیاست و موسیقی است و دیگری قانون که بحث بسیار مفصلی درباره اعضای بدن ـ بهداشت ـ درمان و داروشناسی است (در نوشته های پیشین همین  وبلاگ آرشیو سالهای 86 و 87 مطالبی درباره ابن سینا آمده است) ابن سینا از همه مؤلفان طبی قرون وسطی برجسته­تر بود. رازی بزرگترین پزشک- بیرونی بزرگترین جغرافی­دان ـ ابن هیثم بزرگترین دانشمند نورشناس و جابربن حیان بزرگترین شیمی دان دوران قرون وسطی در ایران بوده­اند که البته مسلمانان دروغ­های زیادی را درباره  عقاید آنان می گویند و انها را از خودشان می دانند...... نفوذ ابن سینا بسیار دامنه دار بود و از دیار مشرق گذشت و به اسپانیا رسید و در فلسفه ابن رشد و موسی بن میمون اثر گذاشت و به دنیای مسیحی لاتین و فیلسوفان مدرسی نیز رسید. فراوانی افکار ابن سینا در فلسفه آلبرتوس ماگتوس و توماس آکونیاس حیرت انگیز است. راجر بیکن او را بزرگترین استاد فلسفه بعد از ارسطو لقب می­دهد. در مجموعه 13 جلدی تاریخ تمدن ویل دورانت از خیام ـ فردوسی ـ سعدی ـ حافظ ـ فارابی ـ و ... مطالبی آورده شده است.....ادامه مطالب وبلاگ را در ارشیو یا نوشته های پیشین به خصوص دی ماه 1386 سیو و مطالعه کنید.

منبع: تاریخ تمدن ویل دورانت ـ عصر ایمان جلد 1